سرطان نوک سینه، گرچه کمتر از سرطان پستان به طور کلی مورد بحث قرار می‌گیرد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سرطان، واژه‌ای که تداعی‌گر پیچیدگی‌های بیولوژیکی و چالش‌های درمانی بسیاری است، همواره یکی از دغدغه‌های اصلی جامعه پزشکی و بهداشتی بوده است. در میان انواع گوناگون این بیماری، سرطان نوک سینه است. این نوع سرطان ممکن است به صورت اولیه در نوک پستان ایجاد شود، یا می‌تواند نشانه‌ای از گسترش یک سرطان پستان از بافت‌های عمیق تر به سمت نوک پستان باشد.این نوشتار به منظور روشن سازی ابعاد مختلف این بیماری، شامل تعریف دقیق آن، تفاوت‌های آن با سرطان پستان، علائم هشدار دهنده و رویکردهای درمانی جدید نوشته شده است.
سرطان نوک سینه دقیقا چیست؟
سرطان نوک سینه به توده‌های بدخیمی گفته می‌شود که از سلول‌های نوک پستان یا هاله رنگی اطراف آن شروع می‌شوند. این سرطان ممکن است مستقیما در نوک پستان ایجاد شود یا نشانه‌ای باشد از اینکه سرطان پستان از بافت‌های عمیق‌تر به سمت نوک پستان گسترش یافته است.
شایعترین نوع سرطان نوک سینه، بیماری پاژه نوک پستان نام دارد که اغلب با بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا التهاب پوست اشتباه گرفته می‌شود. این بیماری در واقع نوعی سرطان غدد است که از مجاری شیری زیر نوک پستان آغاز شده و به سطح پوست می‌رسد. در موارد کمتر، سرطان‌های دیگری مانند سرطان مجرایی درجا یا سرطان پیشرونده نیز می‌توانند در ناحیه نوک پستان ظاهر شوند.
شناخت تفاوت‌های این انواع سرطان، هم در سطح سلولی و هم در علائم ظاهری، برای تشخیص درست و درمان مناسب آن‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد.
علائم سرطان نوک سینه
شناخت علائم سرطان نوک سینه برای تشخیص زودهنگام بسیار حائز اهمیت است. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تغییرات ظاهری نوک پستان یا آرئولاست که این تغییرات می‌تواند شامل قرمزی، پوسته پوسته شدن، خارش مداوم، ضخیم شدن پوست، یا تغییر رنگ نوک پستان باشد که به درمان‌های معمول پوستی پاسخ نمی‌دهد.
- ایجاد زخم‌های مزمن که بهبود نمی‌یابند، یا فرورفتگی ناگهانی نوک پستان به داخل که قبلا وجود نداشته است.
- ترشحات خونی، چرکی، یا شفاف که خودبه‌خود و بدون فشار از نوک پستان خارج می‌شوند.
- درد یا سوزش مداوم در ناحیه نوک پستان که با عادت ماهانه مرتبط نیست.
- کاهش یا افزایش حساسیت در این ناحیه.
- در برخی موارد، ممکن است یک توده کوچک در زیر نوک پستان یا آرئول قابل لمس باشد.
مهم است که هر گونه تغییر غیرمعمول در این ناحیه را جدی گرفته و به پزشک مراجعه شود.
سرطان نوک سینه چه تفاوتی با سرطان پستان کامل دارد؟
سرطان پستان به طور کلی، بیماری‌ای است که در بافت پستان (اعم از مجاری شیری، لوبول‌ها، یا بافت‌های چربی و همبند) آغاز می‌شود. سرطان نوک سینه در واقع نوعی خاص از سرطان پستان است که مشخصا نوک پستان و آرئول را درگیر می‌کند. تفاوت اصلی در این است که سرطان پستان می‌تواند در هر ناحیه‌ای از پستان شروع شود و ممکن است علائم آن در مراحل اولیه، توده قابل لمس باشد، در حالی که سرطان نوک سینه اغلب با تغییرات پوستی و ظاهری در ناحیه نوک پستان و آرئول همراه است. بیماری پاژه نوک پستان نمونه‌ای بارز از سرطان نوک سینه است که در ابتدا ممکن است تنها با علائم پوستی بروز کند و در صورتی که درمانی صورت نگیرد، می‌تواند به فرم مهاجم تبدیل شود و به غدد لنفاوی و سایر اندام‌ها گسترش یابد. بنابراین، سرطان نوک سینه می‌تواند یک نشانه اولیه از یک سرطان پستان پنهان در بافت‌های عمیق باشد و نیازمند بررسی دقیق برای رد یا تایید وجود یک تومور اصلی در پستان است.
ترشح از نوک سینه همیشه نشانه سرطان است؟
ترشح از نوک سینه همیشه نشانه سرطان نیست. ترشحات از نوک سینه می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند که بسیاری از آن‌ها خوش‌خیم هستند. این دلایل شامل تغییرات هورمونی، بارداری و شیردهی، مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی یا کنترل فشار خون، عفونت‌ها مانند ماستیت و یا پاپیلومای داخل مجرا (توده‌های کوچک و خوش‌خیم در مجاری شیری) می‌شوند. با این حال، برخی از ویژگی‌های ترشح ممکن است نشان دهنده نیاز به بررسی بیشتر برای رد سرطان باشند:
- ترشحات خونی.
- ترشحات خودبه‌خودی و مداوم.
- ترشحاتی که فقط از یک مجرا خارج می‌شوند.
- ترشحاتی که با یک توده در پستان همراه هستند.
- ترشحات در زنان یائسه.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به سرطان نوک سینه هستند؟
همانند دیگر انواع سرطان سینه، عوامل خطر متعددی برای سرطان نوک سینه وجود دارد. افزایش سن، به ویژه پس از ۵۰ سالگی، خطر ابتلا را بالا می‌برد. سابقه خانوادگی سرطان سینه یا تخمدان در بستگان درجه یک، و همچنین وجود جهش در ژن‌های خاص که خطر سرطان سینه را به طور چشمگیری افزایش می‌دهند، از عوامل مهم دیگر هستند. زنانی که قبلا یک بار به سرطان سینه مبتلا شده‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلای مجدد قرار دارند. قرار گرفتن در معرض اشعه به قفسه سینه در سنین پایین، چاقی، رژیم غذایی نامناسب و مصرف الکل نیز از دیگر عوامل خطر به شمار می‌آیند. همچنین، قاعدگی زودرس و یائسگی دیررس، یا مصرف طولانی‌مدت هورمون درمانی نیز می‌تواند در افزایش این خطر نقش داشته باشد.
مردان هم ممکن است به سرطان نوک سینه مبتلا شوند؟
بله، مردان نیز ممکن است به سرطان نوک سینه مبتلا شوند، اگرچه شیوع آن در مردان بسیار کمتر از زنان است (تقریبا کمتر از 1% کل سرطان‌های پستان). بیماری پاژه نوک پستان در مردان نیز مشاهده می‌شود و علائم آن مشابه زنان است. عوامل خطر برای سرطان پستان در مردان شامل سن بالا، سابقه خانوادگی سرطان پستان، جهش‌های ژنتیکی، چاقی و قرار گرفتن در معرض استروژن هستند. هرگونه تغییر در نوک پستان مردان، مانند توده، زخم یا ترشح، باید جدی گرفته شده و توسط بهترین جراح سینه بررسی شود.
بررسی تغییرات نوک سینه در خانه
خودآزمایی پستان، اگرچه جایگزین معاینات پزشکی منظم نیست، اما می‌تواند به آشنایی با بافت طبیعی پستان و تشخیص زودهنگام تغییرات کمک کند. برای بررسی نوک سینه، به صورت منظم (مثلا یک بار در ماه) جلوی آینه ایستاده و به نوک پستان و آرئول خود دقت کنید. به دنبال تغییراتی مانند قرمزی، پوسته‌ریزی، فرورفتگی، تغییر شکل یا هرگونه زخم باشید. همچنین، می‌توانید با لمس ملایم اطراف نوک پستان، وجود هرگونه توده یا ضخامت غیرعادی را بررسی کنید. در صورت مشاهده هرگونه تغییر نگران کننده، حتما به پزشک مراجعه نمایید.
بعد از درمان سرطان نوک سینه، احتمال بازگشت آن چقدر است؟
احتمال بازگشت سرطان نوک سینه پس از درمان به چندین عامل بستگی دارد؛ از جمله مرحله بیماری در زمان تشخیص، نوع سرطان، پاسخ به درمان و ویژگی‌های سلولی آن. در بیماری پاژه نوک پستان، اگر تنها نوک پستان درگیر باشد و سرطان به عمق سینه نرسیده باشد، احتمال بازگشت موضعی پس از جراحی کم است. اما اگر سرطان به غدد لنفاوی یا دیگر نقاط بدن گسترش یافته باشد، خطر بازگشت سرطان در نقاط دورتر افزایش می‌یابد. پیگیری منظم با پزشک شامل معاینه و تصویربرداری برای تشخیص زودهنگام هرگونه عود ضروری است. همچنین، رعایت سبک زندگی سالم و تکمیل درمان‌های تکمیلی می‌تواند به کاهش خطر بازگشت بیماری کمک کند.
خارش یا پوسته ریزی نوک سینه چقدر نگران کننده است؟
خارش یا پوسته ریزی نوک سینه نشانه‌ای از مشکلات پوستی بی‌خطر مانند اگزما یا عفونت قارچی باشد. اما این علائم ممکن است نشانه بیماری پاژه نوک پستان، که نوعی سرطان است، نیز باشند. تفاوت اصلی اینجاست که خارش و پوسته‌ریزی ناشی از پاژه به درمان‌های معمول پوستی پاسخ نمی‌دهد، مداوم است و ممکن است با زخم، قرمزی شدید یا تغییر شکل نوک پستان همراه باشد. اگر این علائم بیش از چند هفته طول کشید، به درمان‌های رایج پاسخ نداد یا با ترشح و تغییر ظاهر نوک پستان همراه بود، حتما باید برای تشخیص دقیق به پزشک متخصص مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام در موارد سرطانی برای موفقیت درمان بسیار مهم است.
درمان‌های رایج سرطان نوک سینه چیست؟
درمان سرطان نوک سینه به نوع و مرحله سرطان، اندازه تومور و وضعیت گیرنده‌های هورمونی و HER2 بستگی دارد. رویکردهای درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
جراحی:
- ماستکتومی (برداشتن پستان): در بسیاری از موارد بیماری پاژه نوک پستان، به خصوص اگر ناحیه گسترده‌ای درگیر باشد یا تومور مهاجم وجود داشته باشد، ماستکتومی کامل پستان توصیه می‌شود.
- جراحی حفظ پستان (لامپکتومی): در برخی موارد خاص که تومور کوچک است و تنها نوک پستان را درگیر کرده، و اطمینان حاصل شود که هیچ تومور پنهانی در پستان وجود ندارد، ممکن است جراحی حفظ پستان به همراه برداشتن نوک پستان و آرئول صورت گیرد.
- بیوپسی گره لنفاوی نگهبان: برای بررسی گسترش سرطان به غدد لنفاوی زیر بغل، این جراحی انجام می‌شود.
- پرتودرمانی: پس از جراحی حفظ پستان یا در مواردی که خطر عود موضعی بالا است، پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده و کاهش خطر عود موضعی استفاده می‌شود.
- شیمی‌درمانی: در مواردی که سرطان مهاجم است و خطر گسترش به سایر نقاط بدن وجود دارد، یا برای کاهش اندازه تومور قبل از جراحی، شیمی‌درمانی ممکن است توصیه شود.
- هورمون‌درمانی: اگر سلول‌های سرطانی دارای گیرنده‌های هورمونی (استروژن یا پروژسترون) باشند، داروهایی مانند تاموکسیفن یا مهارکننده‌های آروماتاز برای جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌شوند.
- درمان هدفمند: در سرطان‌هایی که گیرنده مثبت هستند، داروهای هدفمند مانند تراستوزوماب استفاده می‌شوند.
درمان سرطان نوک سینه با دستگاه گاما پروب
دستگاه گاما پروب ابزاری جراحی نوین است که بیشتر در روش نمونه‌برداری از گره لنفاوی نگهبان کاربرد دارد. این روش برای مشخص کردن اینکه آیا یاخته‌های سرطانی از سینه به غدد لنفاوی زیر بغل رسیده‌اند یا نه، استفاده می‌شود. غدد لنفاوی زیر بغل، معمولاً اولین مقصدی هستند که سرطان به آن‌ها گسترش می‌یابد.
در این شیوه، پیش از جراحی، ماده‌ای پرتوزا یا رنگ آبی به محل تومور تزریق می‌شود. این ماده از راه مسیرهای لنفاوی به گره‌های لنفاوی نگهبان می‌رسد. سپس، جراح با استفاده از دستگاه گاما پروب که یک حسگر حساس به پرتو است، این گره‌های لنفاوی را پیدا می‌کند. این گره‌ها برداشته شده و برای بررسی وجود یاخته‌های سرطانی به آزمایشگاه آسیب‌شناسی فرستاده می‌شوند.
مزیت اصلی این روش، کاهش نیاز به برداشتن تعداد زیادی از غدد لنفاوی است. این امر به نوبه خود، عوارض جراحی برای بیمار را، مانند ورم دست ناشی از تجمع مایع لنف، کاهش می‌دهد. استفاده از گاما پروب به طور مستقیم در درمان سرطان نوک سینه نیست، بلکه وسیله‌ای کمکی در مرحله تشخیص گسترش بیماری به غدد لنفاوی و برنامه‌ریزی درمانی مناسب به شمار می‌رود.