سرطان سینه یکی از شایع ترین انواع سرطان در زنان است که اگرچه با پیشرفت های علمی قابل درمان شده، اما تأثیرات جسمی و روانی متعددی بر زندگی فرد باقی می‌گذارد. یکی از جنبه های مهم اما کمتر گفته شده، تأثیر درمان سرطان سینه بر روابط جنسی است. بسیاری از زنان پس از درمان، با تغییراتی در میل جنسی، عملکرد جنسی، تصویر بدنی و کیفیت رابطه با شریک زندگی مواجه می‌شوند. شناخت این مشکلات، نخستین گام در مدیریت آن هاست.
مشکلات فیزیولوژیکی بعد از درمان سرطان سینه
درمان سرطان سینه با عوارض جسمی همراه است که مستقیما بر توانایی یا تمایل فرد به فعالیت جنسی اثر می‌گذارد. یکی از شایع ترین این مشکلات، خشکی واژن است که به ویژه در زنانی که تحت شیمی درمانی یا هورمون درمانی قرار گرفته اند، دیده می‌شود. کاهش سطح استروژن منجر به نازک شدن مخاط واژن، درد هنگام رابطه، و عفونت های مکرر می‌شود.
از دیگر مشکلات فیزیولوژیکی می‌توان به خستگی مزمن، تعریق شبانه، بی‌خوابی، کاهش میل جنسی، اختلالات قاعدگی یا یائسگی زودرس اشاره کرد. تغییرات در سینه ها مانند از بین رفتن یک یا هر دو پستان، یا باقی ماندن جای زخم و حساسیت پوستی نیز بر درک فرد از بدن خود و راحتی او در روابط جنسی تأثیرگذار است.
تاثیر روش های درمان سرطان سینه بر مشکلات جنسی
روش‌های مختلف درمانی سرطان سینه، هرکدام به نوعی عملکرد جنسی را تحت تأثیر قرار می‌دهنددر ادامه هر کدام را توضیح خواهیم داد.
- شیمی درمانی باعث خستگی شدید، تهوع، ریزش مو و اختلالات هورمونی می‌شود که در نتیجه منجر به کاهش میل جنسی یا احساس شرم نسبت به ظاهر بدن می‌شود.
- هورمون درمانی که برای کاهش سطح هورمون های زنانه استفاده می‌شود، میل جنسی را کاهش داده، خشکی واژن ایجاد می‌کند و احساسات زنانه فرد را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
- پرتو درمانی باعث تحریک پوست سینه و ناحیه اطراف می‌شود که لمس آن ناحیه را در روابط جنسی آزاردهنده می‌کند.
- جراحی سرطان پستان به ویژه ماستکتومی یا لامپکتومی ، باعث کاهش اعتماد به نفس جنسی در فرد می‌شود.
تاثیر این روش‌ها صرفا فیزیکی نیست؛ پیامد های روحی و روانی ناشی از درمان هم میل جنسی را به شدت کاهش می‌دهند.
داروهای درمان سرطان سینه چه مشکلات جنسی ایجاد می‌کنند؟
برخی داروهایی که برای درمان سرطان سینه استفاده می‌شوند، مستقیما روی سیستم هورمونی بدن اثر می‌گذارند. به‌عنوان مثال تاموکسیفن و داروهای مهارکننده آروماتاز مانند آناستروزول یا لتروزول، سطح استروژن را کاهش می‌دهند که این امر باعث کاهش میل جنسی، خشکی واژن و اختلال در تحریک پذیری جنسی می‌شود. داروهای شیمی درمانی نیز باعث اختلال در عملکرد تخمدان، کاهش ترشح هورمون های جنسی و در نتیجه کاهش تمایل جنسی می‌شوند.
در برخی موارد، داروهای آرام بخش یا ضدافسردگی که برای کنترل اضطراب یا افسردگی تجویز می‌شوند نیز می‌توانند عملکرد جنسی را کاهش دهند. مصرف طولانی مدت این داروها باعث یائسگی زودرس یا تغییرات دائمی در الگوی قاعدگی می‌شود که همه این عوامل در کنار هم موجب مشکلات جنسی می‌شوند.
رابطه جنسی بعد از سرطان سینه امکان پذیر است؟
رابطه جنسی پس از درمان سرطان سینه امکان پذیر است، اما نیاز به تغییراتی در رویکرد، سبک زندگی و درک متقابل بین زوجین دارد. نکته کلیدی این است که رابطه جنسی پس از درمان، لزوما به معنای بازگشت کامل به وضعیت قبل نیست، اما می‌توان با کمک مشاوره، درمان های کمکی و گفتگو با شریک زندگی، کیفیت رابطه را تا حد زیادی بهبود بخشید.
استفاده از لوبریکانت ها یا مرطوب کننده های واژینال خشکی را کاهش می‌دهد. مشاوره جنسی، روان درمانی و در مواردی مصرف داروهای خاص برای بهبود میل جنسی نیز مؤثر هستند. بازسازی پستان یا استفاده از پروتز نیز به افزایش اعتماد به نفس و راحتی در رابطه کمک می‌کند. مهم تر از همه، داشتن حمایت عاطفی و درک از سوی شریک زندگی نقش مهمی در بازسازی یک رابطه سالم جنسی دارد.
نتیجه‌گیری
درمان سرطان سینه تاثیرات عمیقی بر جنبه های مختلف زندگی جنسی فرد می‌گذارد، اما این تأثیرات دائمی یا غیرقابل حل نیستند. آگاهی از تغییرات جسمی و روحی، مراجعه به پزشک، استفاده از راهکارهای روان شناختی و درمان های کمکی بسیاری از این مشکلات را به حداقل می‌رساند. رابطه جنسی بعد از سرطان سینه متفاوت از گذشته است اما با تلاش، پذیرش و حمایت دوطرفه، همچنان رضایت بخش و عاطفی باقی می‌ماند.