هر فرد باید نقش فعالی در پیشگیری و شناسایی زودهنگام بیماری‌ها خصوصا شناسایی مشکلات پستان ایفا کند. تست‌های خودآزمایی برای انواعی از سرطان‌ها مانند سرطان سینه، پوست، بیضه و روده یکی از مهمترین ابزارهای ساده و در دسترس برای مراقبت از بدن هستند. این تست‌ها، بدون نیاز به تجهیزات پیچیده یا حضور در مراکز درمانی، به فرد این امکان را می‌دهند که تغییرات مشکوک را زودتر شناسایی کرده و در صورت لزوم، به پزشک مراجعه کند. آشنایی با روش صحیح انجام این تست‌ها گامی حیاتی در مسیر پیشگیری و افزایش طول عمر باشد. در این مطلب، با اهمیت، نحوه انجام و نکات کلیدی مربوط به تست سرطان توسط خود فرد آشنا می‌شویم.
راهنمایی و مشاوره با دکتر رویا سیفی: ۰۲۶۳۴۲۹۸۱۹۵
چرا خودآزمایی پستان سینه مهم است؟
خودآزمایی پستان یا خودآزمایی سینه یکی از روش های ساده، رایگان و غیرتهاجمی برای بررسی تغییرات غیرعادی در بافت پستان است که به تشخیص زودهنگام سرطان پستان کمک می‌کند. اهمیت آن به دلایل زیر است:
- تشخیص زودهنگام سرطان پستان: بیشتر موارد سرطان پستان در مراحل اولیه علامت خاصی ندارند. اما با انجام منظم خودآزمایی، فرد می‌تواند هرگونه توده، سفتی، یا تغییر غیرعادی در سینه‌ها را زودتر از موعد متوجه شود. هر چه سرطان زودتر شناسایی شود، درمان مؤثرتر و نتایج بهتر خواهد بود.
- آشنایی با وضعیت طبیعی بدن: خودآزمایی منظم باعث می‌شود خانم ها با بافت و فرم طبیعی سینه های خود آشنا شوند. این موضوع کمک می‌کند تا هر تغییر کوچک یا غیرعادی سریع تر تشخیص داده شود.
- افزایش آگاهی و مسئولیت پذیری نسبت به سلامت شخصی: انجام خودآزمایی پستان، نوعی توجه آگاهانه به سلامت بدن است و زنان را نسبت به سلامت پستان هایشان مسئول تر و آگاه تر می‌کند.
- تکمیل کننده آزمایش‌های تشخیصی دیگر: اگرچه ماموگرافی و سونوگرافی ابزارهای اصلی تشخیص سرطان پستان هستند، اما خودآزمایی در فواصل بین این آزمایش‌ها نقش مکمل خواهد داشت.
بهترین زمان برای انجام خودآزمایی پستان چه زمانی است؟
بهترین زمان برای انجام خودآزمایی پستان، ۷ تا ۱۰ روز پس از شروع قاعدگی است. در این بازه زمانی، به دلیل کاهش سطح هورمون ها، سینه ها کمتر متورم و حساس هستند و بررسی آن ها راحت تر و دقیق انجام می‌شود. برای زنانی که یائسه شده‌اند یا قاعدگی نامنظم دارند، بهتر است یک روز مشخص در هر ماه مثلاً اول یا پانزدهم هر ماه را برای انجام این بررسی انتخاب کنند تا پیوستگی در انجام آن حفظ شود. این نظم ماهانه کمک می‌کند تغییرات احتمالی سریع شناسایی شود.
هرچند وقت یکبار باید تست سرطان توسط خود فرد انجام شود؟
توصیه می‌شود که خودآزمایی پستان ماهانه یک بار انجام شود. این کار بهتر است به صورت منظم و در زمان مشخصی از چرخه قاعدگی انجام گیرد. برای زنان یائسه یا کسانی که قاعدگی ندارند، انتخاب یک روز مشخص در هر ماه مثلاً اول هر ماه به‌عنوان زمان ثابت برای خودآزمایی نظم و پیگیری را آسان تر می‌کند.
نحوه تست سرطان توسط خود فرد
برای انجام خودآزمایی پستان، ابتدا جلوی آینه بایستید و با دقت ظاهر سینه ها را از نظر تغییر در اندازه، شکل، تقارن، پوست مثل فرورفتگی یا قرمزی و نوک سینه بررسی کنید. سپس دست ها را بالا ببرید و دوباره همین موارد را مشاهده کنید. با فشردن ملایم نوک سینه ها نیز بررسی کنید که آیا ترشح غیرطبیعی وجود دارد یا نه.
در مرحله بعد، دراز بکشید و با نوک انگشتان دست، سینه مقابل را به آرامی لمس کنید. حرکات دایره‌ای و منظم از بالای سینه تا پایین و از مرکز به سمت زیر بغل انجام دهید تا هرگونه توده یا سفتی غیرطبیعی را احساس کنید.
در صورت مشاهده توده یا تغییر، چه باید کرد؟
در صورت مشاهده هرگونه توده، تغییر شکل، فرورفتگی پوست، ترشح غیرعادی از نوک سینه یا تغییر در رنگ و بافت سینه، باید بدون تاخیر به پزشک متخصص زنان یا جراح عمومی مراجعه کنید. بیشتر توده‌هایی که در پستان لمس می‌شوند، خوش‌خیم هستند، اما تنها با معاینه بالینی، سونوگرافی، ماموگرافی یا نمونه برداری می‌توان از ماهیت آن اطمینان حاصل کرد.
مهم است که از خود درمانی یا نادیده گرفتن علائم خودداری کنید، زیرا اگر مشکلی جدی وجود داشته باشد، تشخیص زودهنگام شانس درمان موفق را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. بنابراین، پیگیری دقیق و سریع با پزشک، بهترین اقدام در مواجهه با هر تغییر مشکوک در پستان است.
خودآزمایی سینه جای ماموگرافی را می‌گیرد؟
خودآزمایی سینه جای ماموگرافی را نمی‌گیرد، بلکه تکمیل کننده‌ی آن است. خودآزمایی به زنان کمک می‌کند تا با ساختار طبیعی سینه های خود آشنا شوند و هرگونه تغییر یا توده را زودتر متوجه شوند، اما این روش محدودیت هایی دارد و برخی توده ها یا علائم اولیه سرطان که هنوز قابل لمس نیستند، از دید فرد پنهان می‌مانند.
ماموگرافی یک روش تصویربرداری دقیق و علمی است که تغییرات کوچک و عمقی بافت سینه را حتی قبل از ظاهر شدن علائم آشکار می‌کند. بنابراین، برای غربالگری سرطان سینه و تشخیص زودهنگام سرطان پستان، به ویژه در زنان بالای ۴۰ سال یا افرادی با سابقه خانوادگی سرطان سینه، ماموگرافی به صورت منظم طبق نظر پزشک ضروری است.
مردان هم باید خودآزمایی پستان انجام دهند؟
مردان نیز باید در صورت وجود علائم یا سابقه خانوادگی سرطان پستان، خودآزمایی پستان انجام دهند. گرچه سرطان پستان در مردان بسیار نادر است ، اما همچنان رخ می‌دهد، به ویژه در افرادی با سابقه خانوادگی قوی، مشکلات هورمونی یا شرایط ژنتیکی مانند سندرم کلاین فلتر.
مردان با لمس منظم بافت سینه، به ویژه ناحیه پشت نوک سینه، هرگونه توده، سفتی، فرورفتگی پوست یا ترشح غیرعادی از نوک سینه را بررسی می‌کنند. در صورت مشاهده هرگونه تغییر، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند تا بررسی های تخصصی انجام شود. آگاهی و پیگیری به موقع در تشخیص زودهنگام و درمان موثر نقش مهمی دارد.